LÝ PHƯƠNG LIÊN.THƠ: CẢM ĐỌC THƠ “ CHU KỲ MỚI ” CỦA BÙI HUY PHÁC

CẢM ĐỌC THƠ “ CHU KỲ MỚI ” CỦA BÙI HUY PHÁC

Nguyễn Khôi

Thi Nhân Cát Bụi Thân Một Hạt
.

Thơ và Dịch chuyển đường đời là đôi cánh đưa Bùi Huy Phác bươn chải trong cuộc sinh tồn. Đó là cuộc “lữ hành” – cuộc đầy ải của kiếp nhân sinh. Để Thơ của anh trở thành nỗi đượm tình hoài vọng quê hương xứ sở, hoài vọng những phương trời viễn mộng ( Âu, Phi ) của một thời (một đời) đầy nhiễu nhương biến động mà hy vọng càng lớn thì thất vọng càng nhiều. Muốn giầu buôn khó (bán mua các dự án xóa đói giảm nghèo), muốn có buôn vua (buôn chức tước quyền lực tha hồ chiếm đoạt…), còn Bùi Huy Phác một vai gánh “Muối rong” một vai gánh thơ dấn thân sang “Tuyết trắng Vac-sa-va” (Ba Lan), sang Lục địa Đen “ nhỏ nhoi góc chợ chốn này / cát bụi thân ta một hạt ” – một hạt bụi có hồn thi sĩ.

Ở tuổi 74, anh lao vào “chu kỳ mới” với “trời vẫn biếc một màu / đường quang và gió lộng” của một “kẻ lữ hành nặng số / tóc trắng chẳng chịu già” với :

“ lại nguyên sơ giọt đắng
lại nguyên sơ mộng đời ”

với : “một trái tim hóa đá

một đồng hành vô tri…”

với : “Nỗi đau thành điểm hẹn

niềm tin đã tột cùng”…

với : “lại khát khao tiếng gọi

lại một vòng thương đau.”

Đó là một con người đã trải qua “ Bốn mươi năm gió bụi / đã vùi kín mộng xưa ” .

Tố Như xưa chỉ có “ Mười năm gió bụi” để viết nên thiên truyện Kiều bất hủ. Còn Bùi thi nhân ( chưa dám gọi là thi tài ) nhưng cũng đã để lại những vần thơ rớm máu, đượm mồ hôi, sôi trí não, rất thơ : “ ngưỡng ảo huyền nhận biết đến trong ai ?” của cái “ thân này vào xuôi ngược / mới đó vội cỗi cằn ”.

Cuộc lữ hành của Bùi thi nhân như thể đi trong trận đồ mịt mùng của tư tưởng (ý thức hệ, tôn giáo), sự đổ vỡ đảo điên của một thời, giữa một cuộc đời luôn rập rình hiểm họa. Chỗ hay không bù lại được chỗ dở, cái được không thấm gì so với cái mất mát hẫng hụt. Để cho cái thân phận con người “ bảy mươi còn tong tả ngược xuôi / nhớ nhớ quên quên toàn thứ ngược đời / còn bấu víu vào gương thiên cổ” ( như ai đó quen “ ăn mày dĩ vãng ” ) mà “ bỏ cửa nhà mơ cánh én trời mây / ngách chợ trời Tây đứng phân phải trái ” .

Cái bi kịch của Bùi thi nhân là cái lệch pha giữa lý tưởng (viễn mộng) với thực tế đời thường (phũ phàng) :

- đôi gối chớm loãng xương tất khổ

đốt sống lưng đĩa đệm lệch hiểm nghèo.

- con sót bố đã tha hương bao bận

nay vẫn còn xích đạo nắng tiêu hao.

Thơ là người, Thơ là tiếng lòng, là nước mắt của con tim… nó như kiếp thi nhân, muốn dừng mà không thể dừng được :

cuộc nếm trải dĩ cùng vi vạn biến

ngẩn ngơ người hạnh phúc bước phiêu du.

Trái đất (so với vũ trụ) nhỏ nhoi như một cái lồng, như một nhà tù, chạy góc này ra góc kia “ vẫn thế…” anh “ cô biệt nam bán cầu ” để một mình bóc lịch ( “ bóc lịch ” một ẩn ngữ của “ ngồi tù ” ), đây là tù tại gia, tự mình tù mình của cái “cha chịu lửa ngàn trưa / lịch nên trang tri kỷ” của cái “Thân một mảnh nhỏ nhoi,…Ai nói thời gian trôi / tìm đâu ra dấu vết” và “được thấm thía cô đơn / được rơi tự do và mất hút / trong lòng cát” sa mạc Phi châu !

Ở Bùi thi nhân, cuộc đời đã qua 74 năm, lắm phen tưởng như đã tận cùng đáy vực, nhưng bản chất thi nhân là lạc quan, là hoang tưởng, dám xông vào “ cuộc chơi tàn phá / không chấp nhận giữ gìn ” :

… rượu mắng ta lưu manh

rượu mắng ta bần tiện

… không cùng chìm huyễn tưởng

cùng thiêu hủy thân này.

Thật đúng vậy, ở Bùi Huy Phác, Thơ đúng là một cuộc lịch nghiệm. Thơ cất cánh trong bươn chải sinh tồn đến những chân trời viễn mộng để bật lên tiếng nói tâm hồn, tiếng nói thời đại mà anh cùng cả một thế hệ bạn anh đang “ nghiệm ” ?

Chao ôi, cõi Thơ có đến và có đi, để lại một “ vết thời gian ” ( một lịch nghiệm ) của thi nhân – một hạt bụi có hồn – ở Bùi Huy Phác đó là cánh chim Việt ngoài ven trời như “ cánh sóng cứ dạt dào nhường ấy / tóc ai bay… đến tóc cũng lên lời”. Thơ là vậy.

Góc thành Nam Hà Nội, 16-11-2011
NGUYỄN KHÔI

( Hội viên Hội Nhà văn Hà Nội
UV BCH Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội
UV BCH Hội VHNT các Dân tộc Thiểu số Việt Nam)

MỘT SỐ BÀI TRÍCH TRONG “ CHU KỲ MỚI ” của BÙI HUY PHÁC

CHU KỲ MỚI

Chặng đường nợ áo cơm
Nghĩ mấy ai tự chủ
Một hội sáu mươi năm
Ràng buộc ngần ấy thứ.

Kết thúc một chu kỳ
Dọn gần xong công nợ
Ngẫm về lẽ huyền vi
Gọi chu kỳ mới mở

Chu kỳ mới ngày đầu
Thân thoạt nghe hụt hẫng
Trời vẫn biếc một màu
Đường quang và gió lộng.

Yêu mê các thần đồng
Ngay bước đầu chập chững
Đã tường tận sâu nông
Đã dạt dào thi hứng.

Tay nâng trái tự do
Ấp ủ hương đích thực
Vòm không gian bao la
Khung thời gian câu thúc.

10-5-2007

CUỘC LUÂN HỒI

Kẻ lữ hành nặng số

trắng tóc chẳng chịu già

Con đường tình thật lạ

đeo đẳng chẳng buông tha.

Lối mê cung dẫu khác

nhưng vẫn gọi là đường

trăm ngả dù ngơ ngác

sớm muộn cũng tơ vương.

Dáng ai ngày chập chững

lạ lẫm bước đi đầu

xông xáo hay dò dẫm

khờ khạo khác gì nhau.

Tóc trải đời tóc trắng

trắng lại về tinh khôi

lại nguyên sơ giọt đắng

lại nguyên sơ mộng đời.

Gặp một trang ngựa ngã

sập bẫy đêm viễn di

một trái tim hóa đá

một đồng hành vô tri...

Nỗi đau thành điểm hẹn

niềm tin đã tột cùng

lửa ngàn đời dẫu bén

đâu tỏ được mê cung.

Trắng lại chu kỳ mới

lại mê mải sắc màu

lại khát khao tiếng gọi

lại một vòng thương đau.

8-10-2006
.

NGƯỠNG

Ngưỡng để tràn ly là một giọt
Kinh tuyến nào định ngưỡng đông – tây
Em bên đây và anh bên đây
có ghi được sát-na bùng tiếng sét

Thua - được lằn ranh vua và giặc
Đâu chiếc cân định lượng thị phi
Vạch cỏ chỉ ra điểm mốc đi - về
Đêm sang ngày nhập nhòa khoảnh khắc

Trong mỗi ta thiên thần và quỷ dữ
Trận tranh hùng sinh - tử giữa hồng cầu
Bờ chân - giả mập mờ quanh gốc chữ
Đời một gang tiếng để lại dài lâu.

Ai tới mép đỉnh cao và vực thẳm
Ai đặt chân đến nơi ấy chân trời
Ai kịp cảm ranh héo tàn - tươi thắm
Ngưỡng ảo huyền nhận biết đến trong ai ?

10.7.2007 - 29.10.2011

TIẾNG TIÊU

Vào chu kỳ mới ngày lên bảy
chợt nhớ năm xưa cữ tuổi này
Tiếng tiêu nghiệt ngã phiêu bồng ấy
như vừa tức tưởi nấc quanh đây.

Làng không nhiều lắm tài tơ trúc
Người thổi tiêu làng gọi bác Khoan
lực điền, bác chẳng nghề cưa đục
mà mỏ rìu khăn quấn suốt năm.

Thấy cháu say tiêu bà mới kể
sự tình bác phải bịt bên tai.
Giận buồng chuối đói oan khiên thế
lỡ liều thôi, mà nỡ sẻo tai người !

Tiếng tiêu từ ấy đem ma lực
cất lời răn nhủ suốt đời tôi
Máu nhỏ trong thơ trong tơ trúc
mỗi dòng mỗi phách chớ đơn sai.

22-9-2005

LÂU LẮM MỚI QUA HỒ

Nước vẫn màu lục ấy
như đậm hơn ngày nào
cây không còn run rẩy,
vây bủa mấy tòa cao.

Liễu vẫn gầy tha thướt
năm tháng chẳng tàn phai
Mình ơi sao nhu nhược
chùng bước giữa dặm dài

Mây vẫn trôi huyền hoặc
mượn lòng hồ dựng tranh
Sao bút ta phó mặc
những phác thảo không thành

Ngựa xe xưa đơn chiếc
Nay áo quần như nêm
Tìm đâu thiên lý biếc
Rùa đại lão lặn im

Liễu, mây, trời, sóng, nước
trẻ mãi tuổi ngàn năm
Thân này vào xuôi ngược
mới đó vội cỗi cằn.

8-7-2007

ĐÒ NGANG Ở SÔNG YÊN

Đò ngang bến Trún sông Yên
Bên kia cô lái
dạt thuyền bên đây.
Đường chiều
đồng cói
triều đầy,
Có người khách muốn sang đây
cậy đò.

Kìa ai chẳng ngại nước to
vội bơi sang lấy lại đò về bên.
Theo con nước nổi đang lên
từng bè bổi cói dây thuyền chặn ngang
Bóng người chìm giữa mênh mang
gỡ bè bổi, kéo đò sang kịp đường

Đê bên đây thấy vậy
Thương
Để khô gót
khách dặm trường
qua đây,

Mà ai dầm dãi hao gầy,
Một mình lặn lội trọn ngày
đò ngang.

Xứ Thanh, 29-8-2007

TRÊN HỒ NƯỚC MẮT

Tặng Nguyễn Khoái

Dòng huyết lệ thiên thu Công đã khóc
Hòa mặn vào với biển miệt trùng khơi
Ai ngăn lại nay đây hồ Núi Cốc
Dạo du thuyền mà sát muối lòng tôi.

Cắm sào giữa thanh thiên ôn tình sử
Ngắm vô hồn đôi ngấn nước lăn tăn
Vài cánh mỏng lục bình vô tư lự
Bạn bên mình đọc mấy khúc tri âm.

Tiếc cho em đường mưu sinh bươn chải
Chẳng thể cùng một phút đến thăm hồ
Để thấy cuộc kiếm tìm xưa tê tái
Đến trước hồ Nước Mắt... chỉ hư vô.

Hồ Núi Cốc, 9-10-2007

THỨC ĐÊM

Người no ấm thương ta vất vả
bảy mươi còn tong tả ngược xuôi
Lục đia Đen lọ mọ cuối chân trời
còn học tiếng, luyện ngữ văn, chánh tả.

Người mực thước dè bỉu ta lẩm cẩm
nhớ nhớ quên quên toàn thứ ngược đời
ngăn nắp thế, lại quên ô đậm nhạt
áo quần bò, giầy Ý diện chơi.

Người lịch duyệt khẽ cười ta khờ dại
bỏ cửa nhà mơ cánh én trời mây
ngách chợ Trời tây đứng phân phải trái
nhật thực vội kêu đêm giữa ban ngày.

Người mãn nguyện thầm miả ta ham hố
sáng chẳng ăn ai, chiều bõ bèn gì
còn bấu víu tấm gương thiên cổ
gặp xứ mù, chột nhất nhằm nhò chi.

Mấy người trẻ thách ngầm ngang phân họ
bình đẳng đành đôi lúc phải theo
đôi gối chớm loãng xương tất khổ
đốt sống lưng đĩa đệm lệch hiểm nghèo.

Chẳng trách đời dùng ta đứng chợ
còng lưng ngồi xổm vặn vung xoong
bởi những muốn thấy biển xa, sương gió
khát chân trời mượn cánh ruổi rong.

Em ca cẩm số chồng tôi lận đận
Chị cả rên ai bắt tội cậu nào
Con sót bố đã tha hương bao bận
nay vẫn còn Xích đạo nắng tiêu hao.

Phút mềm lòng thương con đường hướng thiện
Xưa theo người đốt lửa hối ta đi
cuộc nếm trải dĩ cùng vi vạn biến
ngẩn ngơ người hạnh phúc bước phiêu du.
Route de la frontière,RC, 9-9-2008

TỰ KHÚC XA QUÊ

Đến xứ nghèo để giảm nghèo
chợt nghe ngỡ làm thiện nguyện
quản chi nước lọ cơm niêu
khăn gói cưỡi mây vượt biển.

Dè đâu họ giảm nghèo mình
lâu nay sống bằng tài trợ
nơi tìm cho, nơi hỏi xin
không vợi hai vai công nợ.

Cùng tắc biến lại sang Tây
Nay trời Tây nam chí tuyến
dưới chân một thảm cát dày
Xích đạo tôm hùm cua biển.

Thế là vác mặt theo voi...
theo mưa...lộc rơi lộc vãi
Phía người chỉ rặt sắn khoai
quân ta đô-la nhặt đại.

Bốc của họ, khinh khi họ
Trách gì giống thực dân xưa
thả ra e đây hơn thế
khát lâu, biết mấy cho vừa.

« Đãi khố son, bòn khố nâu »
bỗng nhớ câu xưa Bà nói
Giờ con theo đến Phi châu
nghèn nghẹn mỗi khi nắn túi.

Bỗng dưng ngẫm cái vòng quay
lớn lao Mặt trời-Trái đất
nhỏ nhoi góc chợ chốn này
cát bụi thân ta một hạt.

Có ai đã dạy ta rằng
Để sống thật là không dễ
dặm trường ngày nắng đêm trăng
Nụ cười nở cùng giọt lệ.

PNR-CONGO, 31-5-2009

BÓC LỊCH

Bạn mê mải đâu đâu
Để mình mình bóc lịch
Cô biệt nam bán cầu
Thành việc riêng yêu thích.

Đây xa lạ tuần trăng
Lịch nhắc ta tròn khuyết
Thấy mình thắc thỏm rằm
Người đâm lây hồn Việt.

Con bóc lịch năm xưa
Trả giá ngày bất trị
Cha chịu lửa ngàn trưa
Lịch nên trang tri kỷ.

Thân một mảnh nhỏ nhoi
Phận âm thầm truyền đạt
Ai nói thời gian trôi
Tìm đâu ra dấu vết ?

Camp 31 Juillet-RC, 20-7-2008

KHOẢNH KHẮC MỘT MÌNH

Khi trở thành thật ít
Giữa Cộng đồng Đen
Bịt bùng hàng rào ngôn ngữ
Sẽ cảm nhận được sự biệt giam không xiềng xích

Chịu sức ép quẫn bách
của tình thế bó tay
sẽ có nỗi khát khao ước ao được mọc cánh
được cầm bánh lái thời gian được thấm thía cô đơn
được rơi tự do và mất hút
trong lòng cát.
RC, 25-7-2008

CON BẠN

Tặng Mpaka

Đến cuối chợ tìm tôi
Anh cần nơi chia sẻ
Tôi vắng anh chuyển lời
Thương bạn, lòng đau xé.

Con trẻ nghĩ gì đâu
Biển chiều Bờ hoang dã *
Sóng ngầu ngã bạc đầu
Càng giục nhau hối hả.

Tôi đã tới bờ này
Bãi dốc đầy hiểm họa
Thèm biển lạ bờ Tây
Mà đành. Ngần ngại quá.

Suốt mấy ngày kiếm tìm
Hỏi đâu hàm cá mập
Chỉ còn biển lặng câm
Và sóng cuồng vùi dập.

Tôi đã trải niềm đau
Cháu đi như vụt mất
Chưa kịp hiểu vì đâu
Đã tịnh không trời đất.

Ta cách nẻo Đông-Tây
Tình cảnh thì chỉ một
Hạnh phúc đó trên tay
Sểnh một giây đủ vuột.

Grand marché-RC, 21-12-2008

Bờ hoang dã : Côte Sauvage.

Bãi biển bên bờ Đại Tây dương, có tiếng. Ngoài xa có cá mập, người sở tại chưa có khả năng bảo vệ.

HỒNG HOA

Tặng Thủy

Chưa phải xứ hoa hồng
mà miên man hồng thế
Hồng ngàn tuổi ai trồng
hương dâng bao thế hệ.

“ Bạn ủ một cánh rơi
hạnh phúc năm qua đến
Em cất nửa lá thôi
lộc về, đâu có hẹn.”

Dạo thành Hildesheim
pháo đài, con đập nhỏ
chầm chậm bước bên em
đóa hồng nơi góc bể.

Hildesheim (Đức), 3-6-2011
.

LỜI CỦA RƯỢU

Hai lần trong cuộc rượu
rượu mắng ta lưu manh (1)
rượu mắng ta bần tiện (2)
khi chót tỉnh vô tình Bạn đã vào ngật ngưỡng
sao mình nỡ không say
không cùng chìm huyễn tưởng
cùng thiêu hủy thân này

Ôi cuộc chơi tàn phá
không chấp nhận giữ gìn
Mi thích ư điều độ ?
quân bần tiện, lưu manh.

23-10-2001

Lời của những người giỏi rượu:

(1) thiếu tướng Nguyễn Xuân

(2 )cố nhà văn Hòa Vang

KHÔNG CÒN LỜI CỦA RƯỢU

Tặng nhà văn Hòa Vang

Bạn có lần trong rượu
thấy ta còn tỉnh khô
mắng ta quân bần tiện (1)
đắng ngọt đến bây giờ.

Bạn là người chu đáo
đang vào chiến trường K (2)
chọn giây ngưng đạn pháo
thu xếp nốt việc nhà

Cháu Y Vân tươi tắn
Chánh văn phòng của cha
dưới tóc ông bạc trắng
lạy cha lên xe hoa.

Bạn trải lời gan ruột
cùng bạn bè thân nhân
Tiếng chim khôn buôn buốt
Nhân thế bước chân trần.

Buồn vui đều cháy lửa
Giờ ta muốn cạn say
thì bạn không uống nữa
Còn ai mắng ta đây ?

Đêm 19-3-2006

(1) Bần tiện : Lời nhà văn Hòa Vang, trong một bài thơ tôi viết tặng anh 5 năm trước.

(2) Chiến trường K : Nhà văn Hòa Vang dí dỏm nói với bạn bè về bạo bệnh của mình. Mười ngày sau làm lễ cưới cho con gái út, như một trọng trách cuối cùng, bạo bệnh đã cướp Anh đi.

BÌNH HOA
Tặng Đào Quang Vinh

Bình hoa quý pha lê

Long lanh quà bạn tặng

Bươn bải những đi về

Bình không hoa bụi trắng

Có mãi còn long lanh

Cứ gửi bình cho bụi

Ngoài hiên chiều buông nhanh

Người ơi ! người lụi hụi

Bình hãy trả về hoa

Đâu đòi cho hương sắc.

Để hồn hoa ru ta

Lắng lời hoa tĩnh mặc.

22-6-2006

CHIM DI TRÚ VỀ

Những giá trị trở về

ơi cánh chim di trú

Thứ nâng đỡ ta qua những chiều tê giá

là dấu ấm

hay sự bình thản của chu kỳ

mà sao run rẩy

Cứ nghĩ tiếc cho ngày tránh rét

những lứa đôi không kịp sinh nở

hoặc có mà không tường

đã để lại những chim non

chưa kịp sức theo đàn

chưa kịp giải mã di truyền

cảm nhận từ trường vĩ tuyến.

Ước bày đàn không hư hao

Những giá trị thực vẫn sinh nở.

13-3-2006
.

SÁNG CUỐI THU HỒ TÂY

Em đem se lạnh Mù Cang Chải
Anh cõng vòng quanh ngắm sóng hồ
Cuối Thu bão muộn vừa qua khỏi (1)
Cơn bão trong anh muộn lại về.

Thơ đưa em tới anh sao nhãng
“Ngũ thập niên tiền...” anh tuổi em (2)
Sương khói Tây Hồ càng phiêu lãng
Hoa thảy lặn mình cong gương sen.

Hồ Tây, 3-10-2011

(1) Cơn bão số 5, cuối tháng 9-2011
(2) Chữ trong thơ Nguyễn Công Trứ
nghĩa : Năm mươi năm trước…

BẤT LỰC CỦA THƠ TÔI

Lúc này đây thì Thơ thật thua rồi

Phải hát thôi ! Chỉ có hát lên thôi.

Ôi ! cánh sóng cứ dạt dào nhường ấy

Tóc ai bay… tóc nữa cũng lên lời ...!

28-10-2011

Địa chỉ liên lạc của tác giả: BÙI HUY PHÁC ( 0084982.220938 / emin_cccv@yahoo.com.vn )

LÝ PHƯƠNG LIÊN.THƠ

Chủ Nhật, 11 tháng 3, 2012

CẢM ĐỌC THƠ “ CHU KỲ MỚI ” CỦA BÙI HUY PHÁC

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét