Một Hiện tượng thơ bị bỏ quên 40 năm

 MỘT HIỆN TƯỢNG THƠ BỊ BỎ QUÊN 40 NĂM

(Người Mua Đồng Nát giới thiệu)

Nữ sỹ LÝ PHƯƠNG LIÊN, là một hiện tượng thơ vào khoảng 1969 - 1971. Sau đó biến mất khi chị công bố bài thơ "Nghĩ về Thúy Kiều" nhân kỷ niệm 150 năm ngày mất của thi hào Nguyễn Du.

Bài thơ Nghĩ về Thúy Kiều có hai câu mở đầu:

- "Hai trăm năm nước chảy dài vô tận

 Thúy Kiều ơi nàng sống tháng năm dài..."

Rồi cứ thế, niềm suy tư, ray rứt, bâng khuâng của cô gái hai mươi tuổi về thân phận cô Kiều. Cô kiều ấy lại không phải của riêng Thanh tâm Tài Nhân, không của Nguyên Du. Đó là nỗi đau thân phận, nỗi đau kiếp người ở mọi xã hội khác nhau, mà xã hội nào thì cũng dư Tú Bà, thừa Sở Khanh, nhan nhản Ưng Khuyển, đồng tiền  vẫn là quỷ là ma đổi trắng thay đen. Bể trầm luân vẫn dìm, vẫn đầy đọa, bức hiếp những kiếp người; người lương thiện thời nào cũng vẫn ngoi ngóp, nổi, chìm trong cái vòng "kim cô" bất công, muốn cởi bỏ mà không đủ phép mầu, cứ: "Cái bất bông này được xóa bỏ, bất công khác lại nảy sinh" (Hê Ghen)... 

Có thông tin nói chị là người Việt gốc Hoa? Chị sinh: năm 1952, Hà Nội, cha chị làm ở ngành điện lực, hy sinh khi đang làm việc do bom Mỹ ném vào Hà Nội năm 1966; mẹ chị mất cùng 50 người trên một chuyến đò ngang khi qua Sông Hồng, cũng do bom Mỹ đánh cầu Long Biên năm 1966. Chị làm thơ từ năm 16 -17 tuổi, nổi tiếng trong 3 năm. Chị vừa làm việc nhà nước, vừa trông xe đạp thêm ngoài giờ, thay cha, mẹ nuôi 4 người em ăn học. Chùm thơ ba bài: "Lời ru với anh, Ca bình minh, Em mơ có một phiên tòa, tôi chép từ báo Nhân dân (do nhà thơ Nguyễn Đức Mậu gặp, cho tôi cuối năm 1970) vào sổ tay tại chiến trường; còn bài: Ngã ba, tôi vứa chép lại lúc 10h trưa nay ngày 2/ 3/ 2009, từ tuyển tập thơ Việt Nam 1945 - 2000, do nhà thơ Gia Dũng sưu tầm - Biên soạn, NXB Lao Động in năm 2001. Nhà thơ Đinh Nhật Hạnh cho mượn tập thơ này để tôi chép. Hình như đầu năm 1971, LÝ PHƯƠNG LIÊN  có in tập thơ riêng ở NXB Lao Động, tên tập thơ là: CA BÌNH MINH. Bạn nào còn giữ được tập thơ này hãy liên hệ với nhà văn Văn Chinh, trang web: vanchinh.net, để nhà văn Van Chinh giới thiệu rộng rãi tới bạn yêu thơ cả nước gương mặt thơ bị bỏ quên 40 năm.

 Blog 360.yahoo.com/haixuanhxh, Xin giới thiệu 4 bài thơ sau đây của LÝ PHƯƠNG LIÊN. Như nhà văn Văn Chinh viết: "để cùng nhau chia sẻ, về một giọng thơ trong trẻo và thánh thót từng làm xao xuyến văn đàn mấy năm":

1
LỚI RU VỚI ANH

Chim bằng ngoan của em ơi

Đêm nay ngon ngủ, sáng mai lên đường

Em ngồi nhìn ngắm yêu thương

Cho no mắt nhớ ngày thường chim bay.

Em muốn anh như bàn tay

Xòe ra là gặp

Chim bằng - trời biếc

Chim bằng – con trai,

Ngủ ngoan anh nhé sớm mai lên đường

Ở nhà bên cạnh người thương

Để chim nghỉ cánh dặm đường đời xa

Lồng con, phòng hẹp đôi ta

Chim bằng chẳng thể quanh ra quẩn vào

Xa anh nói nhớ làm sao

Chân đứng tổ kiến lòng chao gió cành

Lẽ nào em buộc cánh anh,

Buộc cánh anh,

Buộc cánh anh cũng chẳng thành tình yêu

Trời rộng chim reo

Mắt em mai sớm dõi theo chim bằng

Nỗi nhớ trong lòng

Cho chim cánh gió…

Cho ngày nắng nỏ

Chim bay.

Ngủ ngoan anh nhé đêm nay

Để mai xa suốt tháng ngày có em.

2
 CA BÌNH MINH

Em đi làm ca ba

Đêm buông dài đường phố

Hà Nội vào giấc say trẻ nhỏ!

Em đi giữa lòng đường

Hát khẽ

(con gái thường vẫn thế)

Tuổi ca ba rất trẻ

Đêm ca ba lại dài

Mười tám, đôi mươi

Tuổi như em khỏe ăn khỏe ngủ.

Bạn bè em có nhiều ý lạ

Khi nói tới ca ba

Ca của nhưng đêm hè trời đầy sao hoa

Ca của những đêm đông bập bùng ánh lửa

Còn em với niềm vui bé nhỏ

Em gọi ca ba là ca bình minh

Ý nghĩ ấy gặp em như một sự vô tình

Đêm ca ba đi dọc đường Nam Bộ

Tay vẫy chào những đoàn tàu rời ga Hàng Cỏ

Đưa bộ đôi lên đường

Các anh đi suốt ca ba thẳng tới chiến trường

Đón bình minh đất nước

Và một đêm ca ba hôm trước

Chị hàng xóm nhà em trở dạ đầu lòng

Nước mắt lưng tròng

Ôm bụng đau quằn quại

Miêng lẩm bẩm những lời sợ hãi

Em dìu chị đến nhà hộ sinh

Sáng hôm sau gió cao trời xanh

Chị hàng xóm đón em tiếng oa oa con khóc

Ai cũng muốn một ngày là một ngày sống đẹp,

Đêm thao thức cho ngày

Ơi ca ba, ca ba em đi vào đêm nay

Đã thấy bình minh trước mặt.

3

EM MƠ CÓ MỘT PHIÊN TÒA

Phiên tòa mở trong nhà em

Vòng trong vòng ngoài là bà con hàng phố

Cụ già, cháu nhỏ…

Nét mặt nghiêng trang

Ghế tránh án một hàng

Bạn đại biểu, dân phòng, hộ tịch…

Vành móng ngựa sát góc

Bầy tù binh Mỹ gục đầu

Năm chị em ngồi sát vào nhau

Ngực nén đầy tiếng khóc.

Những vòng hoa thơm ngát

Xếp quanh

Như tấm lòng nhân dân

Vây quanh quan tài mẹ

Sau làn hương trầm thoảng nhẹ

Mẹ em về

Mẹ em về…

Mẹ em về làm người minh chứng.

Ai đã nhìn thấy súng

Ai đã nhìn thấy bom

Ai đã nhìn thấy cảnh mẹ con

Chiều chiều vây mâm cơm có cà và rau muống.

Nhà em nghèo lắm

Nhưng ấm êm là một gia đình

Mẹ em hay lẩy Kiều sang canh

Hàng xóm nghe quen trong im lặng

Sáng nắng

Chiều mưa

Có vất vả, có ước mơ

Đời vẫn sênh sang hạnh phúc…

Thế mà súng chĩa vào lồng ngực

Nơi có quả tim.

Quả bom

Cũng ném vào nơi ấy.

Mẹ em đứng đấy

Người minh chứng của đời

Mẹ ơi,

Con đã nhìn thấy bom và súng.

Bom và súng

Giết một dòng sông

Giết một con đò

Có mẹ em và năm mươi cuộc sống

Cô gái bằng em

Mắt nhìn vào huy vọng

Có em nhỏ bằng em em

Thích chơi bi và chạy trốn…

Bom và súng

Ai dạy mi giết người

Bầy giặc lái cúi đầu câm lặng.

Có khác chăng Sông Hồng

Dòng Pô Tô Mác nước xanh như thạch

Nước xanh, nước hồng đều cùng nước dòng sông

Nếu bom đạn Việt Nam đổ xuống dòng Pô Tô Mác?

Em trừng mắt nhìn lũ người làm giặc

Chúng câm lặng cúi đầu.

Bầy giặc lái cúi đầu câm lặng

Chúng đã tắm tuổi thơ trong lòng mát dòng sông

Chúng đã ngắm biển đêm sau một ráng trời hồng

Chúng đã hái nho về ngâm rượu

Chúng biết mặc áo quần đủ kiểu

Biết hôn mẹ và hái hoa…

Nhưng tay chúng lại biết cầm cả súng.

Cầm cả súng

Tay chúng và tay ta đều cầm súng.

Chúng bắn sông Hồng

Ta không bắn dòng Pô Tô Mác

Chúng đốt nhà ta

Ta không đốt những vườn nho của chúng.

Chúng giết mẹ ta

Ta không giết mẹ chúng

Chúng đến Tổ quốc ta

Việt Nam

Ta không sang

Nước Mỹ

Không phải dài lời nói về chân lý

* * *

Mẹ của con ơi, hỡi người minh chứng

Những người sống trông lên đôi mắt cháy ngời

Bầy giặc lái cúi đầu câm lặng.

(Chép sổ tay từ báo Nhân dân cuối 1970 )

4

NGÃ  BA(*)

Nhà em chạy tới nhà anh

Vừa ra khỏi cửa đã thành ngã ba

Ngã ba ở giữa đôi ta

Em đi thẳng đến thềm nhà đón anh

Trên đầu lồng lồng trời xanh

Hình như đưa lối chúng mình tìm nhau

Phố ngang như những nhịp cầu

Phố dọc như những dài lâu đợi chờ

Lối nào cũng thấy ngã ba

Lối nào cũng thấy đôi ta trùng phùng

Vì trong tất cả riêng chung

Trái tim ta nói nhịp cùng yêu thương.

Cảm ơn đời đã mở đường

Giữa đôi ta chẳng lối mòn ngã ba.

Lý Phưương Liên

                            

-------------------

(*): Bài này rút từ tuyển tập thơ VN 1945 – 2000, Gia Dũng tuyển chọn – Biên soạn, 2001

Copy từ Hoangxuanhoa.blogspot.com 17.3.2012