BỘ SÁCH MANG NHIỀU Ý NGHĨA VÀ CÓ GIÁ TRỊ THỜI ĐẠI

SÁCH THƠ BẠN THƠ
BỘ SÁCH MANG NHIỀU Ý NGHĨA
VÀ CÓ GIÁ TRỊ THỜI ĐẠI

Hòa Phú Yên

Trong tình hình văn học nước nhà thời gian trở lại đây có nhiều điều tiếng không tốt, việc lạm dụng những cuộc hội thảo thơ, việc trao Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam với các tập thơ được giải còn nhiều những phản ứng, những ý kiến trái chiều nhau tạo nên những cuộc tranh luận dữ dội, gay gắt: Thế nào là thơ hay? Thế nào là thơ hậu hiện đại? Rồi thơ Thiền … Nhiều câu hỏi đặt ra: các tác phẩm được trao giải thưởng năm 2011 có thực sự là tác phẩm hay, thực sự xứng đáng được giải thưởng không? … Tình trạng thơ “loạn chuẩn”, giá trị của thơ chưa phân định rạch ròi trong đời sống văn học hiện nay là vấn đề nhức nhối cần phải được định vị, quan tâm đúng mức. Hơn lúc nào hết, ý thức trách nhiệm được đặt ra đối với những nhà quản lý, những người gác cổng văn nghệ và cả đội ngũ những người cầm bút. Trong bầu không khí nền văn học nước nhà có phần u ám, sách Thơ Bạn Thơ ra đời là một sự kiện thực sự có ý nghĩa, nó như một luồng gió mát lành trong trẻo, “như tấm gương trong vắt, mà khi soi mình vào đó ta thấy nhan sắc của thơ và phẩm hạnh của người cầm bút, nhan sắc và phẩm hạnh của những người biết trân trọng nâng niu thơ hay, trân trọng cái đẹp và nâng niu tình thi hữu” (Dương Hiền Nga).

Sách Thơ Bạn Thơ (Tập 1) dày 306 trang, bìa cứng, khổ 20 x 20, Nhà xuất bản Văn học ấn hành tháng 8/2012, tập hợp gồm 65 tác giả (10 tác giả đã mất, 55 tác giả đương thời) với 203 bài thơ. Tác giả góp mặt ít nhất 1 bài, nhiều nhất là 7 bài. Với cách bài trí từ bìa sách đến nội dung từng phần trong sách và nhất là những bài thơ được chọn, theo cá nhân tôi nhận thấy nó rất khoa học, ấn tượng và  chất lượng. Qua đó, có thể khẳng định đây là một tập sách thực sự có giá trị về mặt văn chương và học thuật.

Sách được chia làm 3 phần:

Phần 1: Là 99 câu thơ hay của 99 tác giả trong nền văn học Việt Nam qua các thời kỳ, được Hoàng Xuân Họa công phu đọc chọn. 99 câu thơ của 99 tác giả được chọn, một lần nữa cũng là sự ghi nhận, tôn vinh những đóng góp của họ đối với nền thơ ca nước nhà.

Phần 2: Thơ của 10 nhà thơ đã khuất (Hoài Anh, Trần Hòa Bình, Nguyễn Trọng Định, Bùi Giáng, Hải Kỳ, Nguyễn Lâm, Lưu Trọng Lư, Dương Kiều Minh, Tường Vân, Lê Trí Viễn- vì theo chủ định của Chủ biên bộ sách và trong khuôn khổ có hạn nên ở tập 1 chỉ chọn chừng ấy nhà thơ. 29 bài thơ của 10 nhà thơ đã khuất trong sách Thơ Bạn Thơ- Tập 1 cũng tạo nên những ấn tượng sâu đậm trong lòng bạn đọc. Đọc những bài thơ của họ, nhà văn Tô Hoàng nhận định: “Với 10 nhà thơ đã chia tay chúng ta trong vài thập niên vừa qua, tên tuổi, những vần thơ đưa vào tập gợi nên nỗi nhớ của người đang sống với người đã ra đi; gợi nên sự hiện hữu của anh em trong tâm tưởng bạn bè và người hâm mộ. Và kỳ lạ quá, đọc thơ của các anh như thấy dòng cuốn thời gian như ngừng trôi, những nhà thơ bạn hữu ấy chưa đi đâu xa; các anh cũng đang thở dài, đang nhăn nhúm mặt mày, đang nuốt tiếng nấc nghẹn trước một điều băn khoăn chung với chúng ta: Cái lương thiện, cái nhân bản, điều tốt đẹp đến với cuộc đời này sao trầy trật, gian truân, nhiều lao lụy đến như thế?”.

Phần 3: Là sự góp mặt của 55 tác giả đến từ mọi miền của Tổ quốc, có cả những kiều bào của ta đang sinh sống, học tập và làm việc ở nước ngoài, với đủ mọi lứa tuổi, đủ mọi thành phần, công tác ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Có những tên tuổi đã thành danh, quá nổi tiếng, quá quen thuộc như: Vũ Quần Phương, Lâm Thị Mỹ Dạ, Thanh Tùng, Ngô Minh, Trần Nhương, Nguyễn Quang Thiều, Phạm Đình Ân, Nguyễn Việt Chiến, Thanh Thảo, Lê Thiếu Nhơn… Nhưng cũng có những cái tên còn khá mới mẻ với bạn đọc cả nước như: Am Các Minh, Phùng Hải Hải Yến, Thi Nhung.

Điều đặc biệt là thơ của những tác giả trẻ này cũng hết sức mượt mà, sâu lắng và cách viết rất có “nghề”. Tác giả trẻ tuổi nhất có bài được chọn trong Tập 1 sách Thơ Bạn Thơ là Am Các Minh- hiện đang là sinh viên năm 4 Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội.

Thực hiện công trình Bộ sách Thơ Bạn Thơ gồm 5 tập (Tập 1 đã phát hành) và đồng thời tiếp tục thực hiện sách Văn Bạn Văn (5 tập), đó là thực hiện tâm nguyện cuối đời của vợ chồng thi sĩ Lý Phương Liên và Nguyễn Nguyên Bảy.

Theo tôi được biết, từ ngày chuẩn bị kế hoạch cho đến khi Tập 1 sách Thơ Bạn Thơ ra đời, trải qua bao công sức, bao lần tính toán đầy tâm huyết với mục đích cuối cùng làm thế nào để có được tập sách hay, có giá trị thực sự đem đến cho công chúng yêu thơ nước nhà. Ban biên tập và Chủ biên bộ sách làm một cách vô tư, không bị ràng buộc, không bị áp lực bởi bất cứ điều gì. Chính Nguyễn Nguyên Bảy đã từng khẳng định: “Thơ là thơ. Thơ không phải là địa vị xã  hội của người làm thơ.  Muốn cho thơ là thơ thì chính mình đừng bao giờ gán ép cho nó những gì không phải của nó. Tư tưởng đẻ ra thơ chứ không phải dùng thơ vá bọc tư tưởng. Nếu sự ca ngợi là thành thực đối với mình thì tự bản thân việc ấy đã thành thơ, chứ không phải cố sắp xếp thơ cho một ca ngợi gượng gạo. Khi thơ đã thực sự là thơ thì không cần phải chia loại nào là thơ tư tưởng, loại nào là thơ anh hùng ca, loại nào là tâm trạng … Người đọc cần thưởng thức bài thơ hay và người đọc tự phán xét mọi điều. Không còn nghi ngờ gì nữa, khi thơ đã thực sự là thơ thì bạn đọc lại mở rộng lòng chào đón, mong đợi, hồi hộp như một hẹn hò bất tuyệt”. Vì vậy, từ khi thực hiện công trình này đến khi Tập 1 được in đã có nhiều lần điều chỉnh, sửa đổi, rút kinh nghiệm: từ việc chọn tên cho tập sách là gì cho phù hợp, đến việc bạn đọc gửi bài- tổ chức đọc chọn ra sao, biên tập thế nào … được tiến hành một cách khẩn trương, nghiêm túc, cẩn trọng và hết sức vô tư theo đúng tinh thần đó.

Thơ Bạn Thơ ra đời có nhiệm vụ tập hợp những bài thơ bị bỏ quên, bỏ sót hay vì lý do nào đó chưa công bố; những bài thơ gắn liền với những tên tuổi khá nổi tiếng, nó đã sống được trong lòng bạn đọc theo cùng thời gian và năm tháng,  đến những bài thơ của những tác giả mới xuất hiện (dù họ chưa thành danh, bạn đọc có thể chưa từng đọc thơ họ) nhưng miễn là thơ hay thì được chọn. Tôi cho đây là một việc làm hết sức có ý nghĩa và mang giá trị thời đại của vợ chồng thi sĩ Lý Phương Liên và Nguyễn Nguyên Bảy. Một việc làm, một nghĩa cử đáng quý, đáng trân trọng cần phải được ghi nhận và tôn vinh. Vì rằng, vợ chồng ông đã tự nguyện bỏ tiền túi, bỏ thời gian và công sức bằng tất cả sự nhiệt huyết, niềm hăng say hết mình để tạo ra một sân chơi cho chính những người yêu thơ chân chính; tập hợp những bài thơ của bạn thơ cả nước chứ không phải là làm riêng cho cá nhân mình … Thử hỏi đã có mấy ai làm được như vậy?

Tôi thật sự trân trọng việc làm hết sức cao đẹp và hiếm có của vợ chồng thi sĩ Nguyễn Nguyên Bảy. Gặp vợ chồng ông, dù nói công việc gì đi nữa, ông bà vẫn luôn dành thời gian để nói về thơ, nói với tất cả bằng sự đam mê, thích thú; kể về những kỷ niệm, những dấu mốc, những bài thơ của ông bà lần đầu đăng báo và cả những hệ lụy của gia đình có liên quan đến thơ … Được tiếp xúc, được trò chuyện với đôi vợ chồng thi sĩ Nguyễn Nguyên Bảy tôi càng quý mến và cảm phục vợ chồng ông hơn. Vì bạn hữu, vì tâm huyết với thơ mà hai vợ chồng phải bỏ ra nhiều công sức, thời gian, tiền bạc để thực hiện tâm nguyện tha thiết đau đáu cả một đời. Với gia đình ông, thơ có lẽ là duyên nợ, là người bạn tâm giao, là những gì máu thịt, là hơi thở, là những điều thiêng liêng nhất đối với cuộc đời mình.

65 tác giả với 203 bài thơ góp mặt ở sách Thơ Bạn Thơ- Tập 1 được ví như vườn hoa thơ đa sắc hương, một dàn đồng ca với nhiều cung bậc, nhiều thanh âm du dương, trầm bổng, lắng đọng nơi người đọc những tình cảm, cảm xúc đặc biệt. Ở đó, người đọc có thể nhận thấy những khoảnh khắc đồng vọng, những sự đồng cảm của mình với những gì mà các nhà thơ gửi gắm. Tất cả mọi khía cạnh của đời sống được thể hiện một cách sinh động, phong phú dưới nhiều góc độ, nhiều điểm nhìn khác nhau … Những niềm vui, nỗi buồn, hạnh phúc, đổ vỡ, sự sống và cái chết, những suy tư trăn trở trước cuộc đời, nỗi ám ảnh về tính vô thường của kiếp người … đã dệt nên những vần thơ thực sự hay và có ý nghĩa nhân sinh sâu sắc.

Có lẽ sự thành công của Thơ Bạn Thơ – Tập 1 nằm ngoài sự mong đợi của của những người thực hiện tập sách. Rất tiếc vì dung lượng Tập sách có hạn nên đành gác lại một số tác giả và tác phẩm khác. Ngay trong Lời thưa của sách, Chủ biên Lý Phương Liên và Nguyễn Nguyên Bảy cũng đã nói bằng những lời gan ruột  điều này: “Cảm ơn các bạn thơ mở lòng đón nhận sách Thơ Bạn Thơ. Xin hỷ xả kiến văn giới hạn trước vườn thơ trăm hoa, khó tránh việc chọn đọc còn nhầm quên mạch nguồn tiềm ẩn. Xin hỷ xả chúng tôi tâm chưa đắc bồ đề còn chịu áp lực đời thường, tình thơ còn vướng lụy sân si. Xin hỷ xả và nuôi dưỡng đức tin, đã là thơ đúng nghĩa và hay, không sớm thì muộn, chưa hôm nay sẽ ngày mai, chúng tôi sót quên, các bạn thơ khác sẽ nhớ, sẽ đọc chọn, là thơ hay, nhất định sẽ hiển lộ sắc hương”. Nhưng tôi tin rằng sách Thơ Bạn Thơ- Tập 1 sẽ là món quà bổ ích cho quý bạn đọc gần xa./.

Hòa Phú Yên/ Tác giả gửi bài/ nnb vi tính giới thiệu