Sách Thơ Bạn Thơ 2/ Phần 2/

NHIỀU TÁC GIẢ
Lý Phương Liên-Nguyễn Nguyên Bảy
(Chủ biên)
 THƠ BẠN THƠ. 2

NXB VĂN HỌC

B
THƠ NGƯỜI THƠ ĐÃ MẤT

1. Thơ Tô Như Châu 2. Thơ Vũ Dình Hạnh 3. Thơ Xuân Hoàng 4. Thơ Bàng Bá Lân 5. Thơ Thế Mạc 6. Thơ Phùng Quán 7. Thơ Lâm Qúy 8. Thơ Nguyễn Đình Thi 9. Thơ Trần Nhật Thu 10. Thơ Trần Huyền Trân

1. TÔ NHƯ CHÂU

CÓ PHẢI EM MÙA THU HÀ NỘI

Tháng Tám mùa thu lá khởi vàng chưa nhỉ
Từ độ nguời đi thương nhớ âm thầm
Có phải em là mùa thu Hà Nội
Tuổi phong sương ta cũng gắng đi tìm
Có phải em mùa thu xưa
Có bóng mùa thu thức ta lòng sang mùa
Một ngày về xuôi chân ghé Thăng Long buồn
Có phải em là mùa thu Hà Nội
Ngày sang thu anh lót lá em nằm
Bên trời xa sương gió bay
Thôi thì có em đời ta hy vọng
Thôi thì có em sương khói môi mềm
Có phải em là mùa thu Hà Nội
Nghe đâu đây lá ướt và mi xanh
Nghe đâu đây hồn Trưng Vương sông Hát
Có chắc mùa thu lá rơi vàng tiếng gọi
Lệ mừng gặp nhau xôn xao phím dương cầm
Có phải em là mùa thu Hà Nội
Nghìn năm sau ta níu bóng quay về
Ôi mùa thu của ước mơ...

Thơ Tô Như Châu/ Chử Thu Hằng đọc chọn.


2. VŨ ĐÌNH HẠNH

HÃY ĐỔ RƯỢU NỮA ĐI

Khóc nhà thơ Định Nguyễn

Hãy đổ rượu nữa đi

Cho đẫm huyệt!

Phút biệt li, đau, có khóc được đâu

Cả nghĩa trang

Thiếu những vành khăn trắng trên đầu.

Đột ngột đi, bỗng vỡ một chén sầu

Rượu đắng cay không cùng uống nữa

Những bài thơ, những lời bình dang dở

Cũng một thời bao ngọn bút chao đao!

Đổ nữa đi! Cho chín suối nghiêng trào

Trong cơn say quên vị cay nước mắt

Bố mẹ, vợ con, đâu người thân thiết?

Chỉ có rượu đầy bình với những bạn thơ.

Thơ của anh được viết dưới ngày mưa

Để lòng tôi chiều hôm nay vẫn ướt

Đưa anh đi, ngẩn ngơ lòng xa xót

Bình rượu đầy tiễn biệt một tài hoa!

Đổ nữa đi! Kẻo nước mắt lại nhòa

Cho nến cháy thêm, cho hương hóa hết

Đổ nữa đi! Đổ nữa đi, cho đẫm huyệt

Ly cuối cùng người ở lại chia nhau!...

Hà Nội, 12-11-1991

HOA SEN

Rễ đành lặn lội bùn đen

Thân gai cam chịu đua chen xô bồ

Đài hoa cũng gội nắng mưa

Để hương thanh khiết làm ngơ ngẩn đầm…

Giao hòa hai cõi dương - âm

Thân xuyên suốt cả ba tầng thế gian!

Hà Nội, 7-1991

TRĂNG RƠI

Em ra đi đêm ấy trăng tròn

Bỏ lại đằng sau tình yêu còn khuyết

Anh chẳng cất nổi một câu tiễn biệt

Chỉ lặng nhìn

đôi mắt

giọt trăng rơi!

Hà Nội, 1993
Thơ Vũ Đình Hạnh/ Vũ Đình Huy đọc chọn


3. XUÂN  HOÀNG

KHI NÀO THẤY

Khi nào thấy trên đường dài mệt mỏi

Cần nghỉ ngơi đôi chút cạnh dòng sông

Em hãy đến tìm tôi nơi bến đợi

Tán đa tôi bóng mát vẫn quen dừng.

Khi nào thấy đời buồn gặm nhấm

Cần một lời tiếp sức để đi xa

Em hãy đến tìm tôi nơi bãi vắng

Biển tôi chờ, con sóng mãi ngân nga.

Khi nào đó, lòng mang thương tích

(Những vết thương vô ý tự gây nên)

Em hãy đến bên tôi, chiều tĩnh mịch

Tôi xin làm con suối tắm cho em.

Nếu cần nữa, tôi là hồ trên núi

Trong hoang vu, im lặng ngắm mây trời

Em hãy đến, chim thiên nga cánh mỏi

Đậu yên lành trên gương mặt hồ tôi.

1/1984


VỀ MỘT TỔ QUẠ GIỮA MATXCƠVA

Cửa sổ phòng tôi mở ra ngõ phố:

Nổi bật cây bạch dương cùng tổ quạ bên trên.

Cứ mỗi sáng, Matxcơva còn ngủ,

Mẹ quạ vừa thức giấc, đã kêu lên.

Quen dậy sớm, tôi hay ra cửa sổ

Nhìn nàng quạ đen dậy sớm như mình,

Quạ kêu khẽ giữa Matxcơva đang ngủ,

Như có điều e ấp, muốn thanh minh.

Thôi, quạ ơi, không cần than thở!

Giữa Matxcơva đang sống yên lành!

Vẫn có thể tha rơm về dệt tổ,

Vẫn nhả cho con hạt giống để dành.

Bỗng hiện về, trong dòng liên tưởng dệt:

Đường Smolens tuyết trắng trải… miên man

Quân Pháp rút, bỏ lại nhiều xác chết,

Và trên đầu, nhiều đàn quạ kêu vang.

Rồi quân Đức bỏ Matxcơva tháo chạy

Và xe tăng, và thiết giáp ngổn ngang.

Trên con đường hôm qua đầy tuyết ấy,

Say xác người, quạ lại đến kêu vang!

Còn hôm nay, Matxcơva đang ngủ:

Quạ lẻ đàn, về làm tổ trên cây.

Nơi khách sạn, có người ra trước cửa,

Nhặt được bài thơ cũ ngủ đâu đây…

31/5/86

Thơ Xuân Hoàng/ Hoàng Vũ Thuật đọc chọn


4. BÀNG BÁ LÂN

TRĂNG QUÊ

Trời cao, mây bạc, trăng tròn,
Đê than hiu quạnh, tre buồn nỉ non.
Diều ai gọi gió véo von,
Cảnh xoan đùa ánh trăng suông dịu dàng…
Hỡi cô tát nước bên đàng!
Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi?

EM Ở ĐÂU

Thương nhớ em hoài, em ở đâu
Vắng em đời nặng trĩu u sầu
Khi còn gần gũi sao hờ hững
Chừ đã xa rồi mới khổ đau!

Chẳng khác đất khô mong được nước
Mà hơn tằm đói được cho dâu
Mang mang trường hận hai dòng lệ
Thương nhớ em hoài, em ở đâu?

HỒ XUÂN HƯƠNG

Trưa ấy, Nàng Thơ hiện xuống trần,
Lạc loài đi giữa đám văn nhân
Bực mình nghe mãi lời khuôn sáo,
Nàng mỉa mai gieo nhẹ mấy vần.

Thánh thót, u hoài như gió mưa,
Xa xôi huyền ảo tựa trăng mờ.
Những lời dí dỏm yêu đương ấy,
Miệng thế chê cười quá lẳng lơ.

Tâm sự Nàng Thơ ngỏ với ai?
Trăng khuya chênh chếch ngả phương Đoài
Buồn duyên hay cũng tương tư đấy?
Đã “mõm mòm” chưa chị Nguyệt ơi!

Tình cả, tài cao duyên hẩm hiu,
Ngổn ngang trăm mối hẹn trăm chiều.
Ngàn năm ôm hận không tri kỷ,
Từ đấy vần tiên bật tiếng reo!

Có lẽ Nàng Thơ buồn thế chăng?
Một đi không trở lại thăm trần

Ngày nay lưu luyến lời châu ngọc,
Ta nhớ, tìm ai dưới nắng trăng!

CHÉN RƯỢU HOÀNG HOA

Sen hạ tàn khô hồ bán nguyệt,
Ngạt ngào dăm chậu cúc hoàng hoa,
Cụ Nghè hôm sớm lên cây trúc,
Lững thững bên hồ đón ý thơ.

Đây đó chan hòa trăng những trăng
Hoàng hoa bừng nở đón đêm rằm.
Thư đồng hầu rượu bên hồ sáng,
Dăm cụ rung đùi chén chén nâng.

Bình sứ nghiêng nghiêng rót chén vơi,
Ý thơ, men rượu dễ say người.
Giọng vàng cao đọc hoàng hoa khúc,
Cá nổi hồ trăng lặng lẽ bơi.

Chén rượu mừng hoa say chếnh choáng
Lời thơ lắp lại ý ban đầu
Vài ba giọt rượu hoen tà áo;
Một chút trăng ngà vướng tóc râu.

Thơ Bàng Bá Lân/ Bàng Ái Thơ đọc chọn


5. THẾ MẠC

UỐNG TRÀ

Tức kim tương đối bật tận hoan
Biệt hậu tương tư, phục hà ích.
( Trương Vị - Đường thi* )

Một phút lặng nhấp trà
Bạn thấy bạn trong chén
Trong chén ta thấy ta.

Hai phút lặng nhấp trà
Ta thấy bạn trong chén
Trong chén bạn thấy ta.

Ba phút lặng nhấp trà
Trà thấy bạn trong chén
Trong chén trà thấy ta.

Đời người chớp thoảng qua
Quyện nhau: Ta-Bạn-Trà
Trước sau rồi quên hết
Về cùng hương thoảng xa...
( Bây giờ được gặp mặt, không uống cho thật vui,
thì sau, từ biệt, nhớ nhau, vô ích)

CỐC VŨ

  Tuổi 15 của mưa
Rễ rủ nhau lần tìm mạch nước
Mưa sắp sẵn niềm riêng buồn vui
Trĩu trên đầu lá lúa

Hội đăng quang lay bay
Mùa Hạ dò dẫm đi trong tình lúa
Lại một vòng mưa xanh
Một định mệnh lùa đứt
Những giấc mơ đòng đòng
tóc bạc xanh cốc vũ
Hà hơi mưa lại tiếp tục cuộc lên đường.

Âm thầm mưa trả giá
Trắng hạt gạo ngủ mơ trong hồ mưa

Hoang vu ruộng bần thần
Những lúa hoa đương ngấm

Giờ nhuần bao giấc mộng
Thời gian lửa, lửa thời gian
Dậy thì một mùa màng.

Có bao nhiêu cốc vũ
Đã rắc trên đầu tôi?

 HẠ ĐIỀN

Mặt ruộng thiêng phăng phắc
Chèo bẻo vọt cánh báo tin trời
Mặt cỏ hứng thơi thơi
Hồi hộp gốc rạ sắp thấy mình hoá kiếp
Đợi mùa lại được ta trong đất

Cái lưỡi cày nhọn ngòi bút
Ấn sâu vào đất mấy dòng
Mặt trời xoay nửa vòng
Trao bút cho mặt trăng
Tô nắn một chữ Điền vuông vức!

Khởi đầu của mùa xuân
Câu thơ khơi nước mương điền
Câu thơ xèo xèo rít nước
Câu thơ ngấm bùn
Câu thơ mạ ấm chân

Đêm đêm dầm trong mực viết
Như nhựa cây, như thời gian, như công việc
Như tôi đang khóc, cười, đang sống
Mẹ nhón tay đặt tôi vào giữa ruộng
Hớn hở áp má mình vào ngực mẹ ngẫu tình thương...

Cha tôi thầy đồ nho - thợ cày
Sáng nay thắp nén nhang trầm khói trong đình
Đường khai điền của cha thẳng tắp
Mặt trăng ướp vào lưỡi cày sáng quắc

... Lễ tan rồi, trai gái vút đu cao...

CHÙA CHÌM DƯỚI HỒ

Trăm năm
Quỳ hai chân trên thềm đá ong
Ba nén nhang ngang mặt.

Nghìn năm
Tôi vẫn quỳ hai chân trên thềm đá ong.

Về Người – trò chuyện với Người
Và chỉ người nghe tiếng tôi
Cái tiếng quằn vênh, bứt dứt
Cái tiếng lay lứt cô hồn.
Giờ
Chùa đã ngập trong nước hồ
Tôi vẫn quỳ trên thềm đá ong còn lại
Nén nhang chưa tàn vẫn thắp chuyện trò
Đáy nước đêm đen
Sột soạt lời khấn của tôi trên mặt giấy
Ngôn từ leo lét cháy.

Sáng sớm
Mặt hồ người ta thấy khói
Là là hương bay như sương...


LÊN ĐỀN THƯỢNG

Kính tặng nhà điêu khắc Điềm Phùng Thị

Lâng lâng thoát nâng người lên
Hồn nhẹ vô vi thăng tự nhiên

Cuộc hành trình vượt cùng dương khí
Khúc hát đỉnh núi đang dịp say
Cuộc hành trình dính mỏng thân xác
Tưởng mình sẽ cháy ánh dương bay

Tất cả nặng nề bị xé vụn
Tước ra, tán nhỏ, thành mây
Tất cả u uất dãn ra ép dẹt
Dán vào hồn ta thành cánh bay
Tất cả ta bừng trong tấu nhạc
Thành giấc mơ khoác áo nhiệm màu
Quên dưới chân mình thẳm vực thẳm
Ta đã đến bên bàn thờ Người – Đền Thượng
Thắp nén hương toả khắp bầu trời...

Mắt nhìn xuống và ngó sâu
Gò, đồi, sông, núi, ruộng, hồ, cầu
Khoái, vui, buồn, giận, đau, lo, nhớ
Như bẩy môđun huyền diệu xoay
Xếp đi xếp lại tự do xếp
Lên cao cát bụi tan trong mây ...

Thơ Thế Mạc/ Chu thị Linh Quang đọc chọn

6. PHÙNG QUÁN

KINH CẦU NGUYỆN BUỔI SÁNG

Tôi sẽ đi với em
Cho đến mút chót con đường
Cho đến lúc nằm dài dưới đáy huyệt!
Có thể em chết trước tôi
Cũng có thể tôi chết trước em
Nhưng không sao cả em ơi
Ngày lấy em tôi đã có lời nguyền
Nếu tôi bỏ em lại bơ vơ dọc đường
Tôi sẽ bị trời chu đất diệt!
Em là cây Thập tự của đời tôi
Tôi phải mang vác cho đến ngày chung cuộc!
Tôi sẽ đi với em
Cho đến mút chót con đường
Cho đến lúc nằm dài dưới đáy huyệt!

DI CHÚC CHIẾN SĨ 
(Quyết tâm thư trong trận công đồn
diệt viện Phò Trạch-Thừa Thiên)

Nếu tôi chết
Xin các đồng chí đừng đưa tôi đi đâu hết cả
Hãy chôn tôi nơi chính tôi đã ngã!
Dù đồng xanh hay giữa núi đồi
Dù bãi lầy, trảng cát xương rồng gai
Hay ngay bên vệ đường tôi nằm phục kích
Mà không ngày nào đinh giầy và xích xe tăng địch
Không xéo giày lên phần mộ của tôi
Dù thế đi nữa, các đồng chí ơi
Cũng đừng đưa tôi đi đâu hết cả
Hãy hôn tôi nơi chính tôi đã ngã!
Để mát dạ những người đã khuất
Người ta thường trồng cây đẹp rủ bóng lên nghĩa trang
Nhưng quanh mộ tôi
Xin đừng trồng bạch đàn, liễu biếc hay thùy dương
Hãy trồng cho tôi một nghìn mũi chông nhọn hoắt
Mỗi mũi chông đều nhớ tẩm thứ thuốc độc mạnh nhất!
Viếng mộ tôi, xin đừng đốt hương
Hãy đốt cho tôi ngọn lửa đốt đồn
Khắp cả quê hương đều ngó thấy
Soi sáng hết những nơi nào máu nhân dân đang chảy
Nếu phần mộ tôi là vị trí tốt để đánh mìn
Xin các đồng chí đừng do dự gì hết cả
Hãy đào mộ tôi lên!
Quẳng xác tôi đi!
Và thay vào đó cho tôi một trăm cân thuốc nổ!
Xin các đồng chí đừng đưa tôi đi đâu hết cả
Hãy chôn tôi nơi chính tôi đã ngã!

Thơ Phùng Quán/ Ngô Minh đọc chọn

7. LÂM QUÝ

EM NHƯ LÀ

Em như là con dúi

Lặn lụi đào rễ lau

Anh làm thuổng mo cau

Đào tung trời tung đất

Đất có sâu đến mấy

Đá có ken thế nào

Anh vẫn cứ say đào

Cho gặp lòng thương nhớ...

1982

NẾU NHƯ A NỨ

Nếu như A Nứ về quê cũ

Núi phủ nghiêng che một khoảng trời

Còn tôi, tôi vẫn là ngọn núi

Mọc ở đâu thì cứ mọc thôi

Nếu như A Nứ mùa xuân tới

Sáng mai hoa lại nở bên đồi

Còn tôi núi vẫn cao vời vợi

Đón sắc hoa cười lưng núi ơi

Nếu như A Nứ mùa đông tới

Khép cửa phòng thu trọn cuộc đời

Thì tôi, tôi vẫn là đất núi

Đón em về sống giữa lòng tôi

KHAU PHẠ MÙA NÀY

Khau Phạ Mùa này mây trắng bay

Mây đi núi đẩy cứ vương dày

Sừng đất húc tung trời khắc nghiệt

Đến đây ở lại với muôn đời

Khau Phạ mùa này hương lúa say

Ruộng bậc thang lên bắc cổng trời

Người Khau Phạ tìm đường đào núi

Mái lều nương đủ ấm hai người

Gió thổi đưa về nước với đất

Nặn thành mèn mén rượu đầy vơi

Người Khau Phạ thần tình thật đấy

Vít sao trời rơi xuống giữa nhà

Người ở dưới nhìn lên thấy lạ

Nóc núi đậu đầy ngôi sao sa.

Mù Căng Chải, 1995-1999

XUỐNG NÚI

Ở trên núi nhìn toàn thấy cây

Xuống miền xuôi nhìn toàn thấy người

Người và cây đều là tình đất

Nuôi nấng tôi khôn lớn thành người

Ở trên núi bao nhiêu là suối

Xuống đồng bằng thấy nhiều dòng sông

Sông suối hòa hồn tôi trong nước

Chảy dần về biển cả mênh mông

Ở trên núi nhìn toàn thấy váy

Xuống biển khơi nhìn toàn thấy đùi

Đùi và váy đều là hai thứ

Làm cho tôi mê mẩn suốt đời

Thơ Lâm Qúy/ Lê Hoài Nguyên đọc chọn

8. NGUYỄN ĐÌNH THI

GIÓ BAY

Rồi hôm nào bỗng gió bay
Cái bóng ngoài kia đến đợi
Anh giật mình đứng đậy
Đến giờ rồi hôm nay
Trên tay cốc nhỏ không đầy
Uống chúc bạn bè ở lại
Anh chắt cuộc đời anh chắt mãi
Chút ngọt bùi chút đắng cay
Người tôi còn nhiều bùn tanh
Mặt tôi nhuốm xanh nhuốm đỏ
Tay tôi vướng nhiều đồ bỏ
nhiều dây nhợ tự buộc mình

Thôi, xin tha cho mọi lỗi lầm
Quên cho những dối lừa khoác lác
Tôi biết tôi đã nhiều lần ác
Và ngu dại còn nhiều lần hơn
Mong anh em hiểu đừng cười
Tôi gửi lại đây chìa khóa
Tất cả cửa nhà tôi đó
Ngổn ngang... qua tạm cuộc đời
Tiếng đập cửa thình thình gọi
Anh vẫy cười
Xin chia tay
Lời ai văng vẳng
Hôm nào gió bay?

Thơ Nguyễn Đình Thi, di cảo/ Nguyễn Khôi đọc chọn

 9. TRẦN NHẬT THU

MỘT BỨC TƯỜNG VỠ  ĐÔI

Giặc Mỹ dội bom xuống ngôi nhà của chị

(Ngôi nhà ngói ba gian hai vợ chồng chắt chiu gây dựng)

Chỗ cây cau kê vại nước ngọt giờ thành hố bom

Nơi góc sân lũ trẻ chơi ô quan xoáy sâu một chùm rốckét

Một bức tường vỡ đôi nồng khét

Một bức tường vỡ đôi

Mùa xuân đã lên xanh dây bầu dây bí

Từng vòi hoa níu chặt vôi tường

Đêm nay,

Mưa khuya lầy lội

Đường đầy hố bom

Ô tô kéo còi, bom rạch trời đêm.

Xóm nhỏ ven đường không ngủ…

Những bàn chân vội vã

Gánh gạch trên đường trơn

Ô tô kéo còi, mưa bão từng cơn.

Người mẹ đã gửi con trai đầu đi đánh giặc miền trong

Ngôi nhà mấy lần bom phá

Vẫn còn lại bức tường vỡ đôi

Đắp dày thêm căn hầm trú ẩn

Che gió mái lều nương tạm

Bóng mát tường vôi ùa xuống chỗ con chơi

Bàn tay chồng còn in trên nền vôi…

Đêm nay trong lửa chớp sáng trời

Chị đập nốt bức tường lát cho con đường ra trận…

Lý Hòa, 8/1969

NHỮNG TẦNG LÁ NHỌN

Ở đây cái gì cũng sắc

Lá dương càng reo càng sắc trong gió

Chạm vào tia cỏ mặt trời như chạm vào lửa đỏ

Cây cỏ thìa như một mũi kim

Em mới về, em chớ ngạc nhiên

Đất khắc nghiệt phải sinh tầng lá nhọn.

LÃNG  MẠN SÔNG CẦU

Tôi chưa có mối tình nào ở đây
Cũng không có một ai mà chờ đợi
Sao Sông Cầu(*) vẫn lay hồn tôi mãi
Chưa kịp về lòng đã nhớ thương
Suốt Sông Cầu bạt ngàn dừa xanh
Muối trắng xóa dạt dào cơn gió mặn
Lãng mạn chưa qua những ngày lửa trận
Vẫn dừa xanh. Vẫn muối trắng. Nao lòng

Sẽ qua nhiều thành phố với dòng sông
Lúc cay đắng lại nhớ về phố nhỏ
Dù không một mảnh tình riêng ở đó
Sông Cầu ơi, Sông Cầu…

________

(*) Một thị xã nhỏ miền Trung

Thơ Trần Nhật Thu/ Hoàng Vũ Thuật đọc chọn

10. TRẦN HUYỀN TRÂN

UỐNG RƯỢU  VỚI TẢN ĐÀ

Cụ hâm rượu nữa đi thôi

Be này chừng sắp cạn rồi còn đâu

rồi lên ta uống với nhau

rót đau lòng ấy vào đau lòng này

Tôi say?

Thưa, trẻ chưa đầy

Cái đau nhân thế thì say nỗi gì?

Đường xa ư cụ?

Quản chi

Đi gần hạnh phúc là đi xa đường

Tôi là nắng - Cụ là sương

Tôi bừng dậy sớm, cụ nương bóng chiều

Gió mưa tóc cụ đã nhiều

Lòng còn gánh nặng bao nhiêu khối tình

Huống tôi mái tóc đương xanh

Vâng, tôi trăm thác ngàn ghềnh còn đi

Với đời một thoáng say mê

Còn hơn đi chán về chê suông đời

Rót đi, rót nữa đi thôi

Rót cho tôi cả mấy mươi tuổi đầu

Nguồn đau cứ rót cho nhau

Lời say sưa mới là câu chân tình

Ngã Tư Sở, 1938
Thơ Trần Huyền Trân/ Vũ Bình Lục đọc chọn

/ CÒN TIẾP/ PHẦN 3/