“Trót một thời yêu” – một trái tim đau
Đọc thơ Hoàng Xuân
Họa
Bạch Huệ Anh
Bạn có thể nhầm cho rằng Trót một thời yêu là
tập thơ tình nhưng hoàn toàn không phải. Sức tải tư tưởng nặng hơn cao hơn xét
về mặt nhân tình thế thái. Ngay cặp lục bát đề từ đã làm ta thay đổi lối cảm
thông thường: “Mùa thu cầm chắc trong tay/ Loay hoay rơi mất chẳng hay lúc
nào”.
Cuộc sống con người dây mơ rễ má nhiều quá, ràng buộc
lẫn nhau nhiều quá, người có lòng tự trọng cao thấy mình lúc nào cũng mắc nợ.
Mà nơ nần, ơn huệ là khổ sở chứ sung sướng gì. Muốn sống thanh thản tốt nhất
không bị
day dứt vì vướng mắc nợ nần. Trả nợ một là một trong những bài thơ như thế. Từ
cảm giác sợ mang nợ suốt đời mà tác giả cứ tưng tửng xin trả nợ xuyên suốt sang
các bài khác: Trả nợ II, Một chút, Buông chài, Tôi đếm, Tìm mua thu, Trách
vầng trăng trách chợ nghèo, Nhầm, Bán nốt… Đọc
số bài thơ trên cứ thấy khơi khơi bóng dáng của sự nợ nần chua chát, dẵn dỗi
của một trái tim đau!
Ỡm ờ ba thị, Thị Hến, Thị Nở, Thị Màu.
Theo mắt nhìn của nhiều đời khác nhau, họ là gái xấu, gái bỏ đi nhưng trong con
người họ cũng có những khát khao chung của đàng bà. Khát khao của Thị Màu đâu
phải thằng Nô, khát khao của Thị Hến đâu phải “huyện quan tính đĩ
“chuột mèo”, chánh tổng, thầy đồ, thày bói, bốn kẻ “dâm dê thượng hạng” đi
tìm của lạ. Đọc Ỡm ờ ba Thị cứ ngỡ tác giả viết để chê trách, phê phán ba nhân
vật này nhưng không phải thế. Bằng cái nhìn cảm thông với những nỗi khát khao
của họ, tác giả hạ bốn câu ở khổ thơ thứ ba đọc giật thót mình: “Thằng Nô ở đợ đâu
rồi/ ra đây cô bảo vài lời Nô nghe/ cái nia lật ngửa ra hè/ cái nong phía cổng
đem che kín vào”. Cái cô Thị Mầu rực lửa kia chẳng thèm vụng
trộm mà công khai mất rồi. Làm cái việc ấy mà chỉ che mỗi cái nong phía cổng
thì thật là táo bạo, bất cần đời chứ còn gì nữa. Thị Hến tuy là gái góa bụa
thật cũng không phải của ôi, của thừa để cho không lũ lâu nhâu sâu mọt đầu chày đít thớt gà què ăn quẩn
cối xay ấy dày vò. Câu kết thể hiện quan niệm, thái độ, cách nhìn về Thị Mầu
khác hẳn cách nhìn xưa nay: “Sân đình trọc phú – phú ông/ nắm tay chơi tập
tầm vông cùng Mầu”.
Trách vầng trăng, trách chợ nghèo tác giả ghi
rõ là viết hộ tâm sự một người bạn. Hẫng hụt, trống rỗng vì người yêu đi lấy
chồng, mà lại đi lấy chồng rất vội vàng, lấy chồng giữa mùa hạ nóng nực. Đau
đấy, buồn đấy nhưng chỉ nhẹ nhàng trách chứ không oán hận, không trách người
con gái kia bạc tình, mà chỉ “trách vầng trăng, trách chợ nghèo”,
trách “bát canh cua chẳng ngọt theo ý mình”. Trách
vu vơ mà ám ảnh vô cùng. Mở đầu bài thơ đã như dự báo trước sự không bình
thường của đôi trai gái này:”Chợ Diền em mua tặng tôi/ Một xâu bánh đúc
để rồi lạt không”. Bánh đúc mà xâu bằng lạt thì con đâu
bánh đúc mà đem về làm quà? Dù cố tình ghi là viết hộ tâm sự một người bạn thì
người đọc cũng khó tin đó là bài thơ viết hộ, đây chính là tâm trạng của tác
giả. Xét qua bài “Gửi người quên hẹn” sẽ là như thế: “Cái hôm tôi ngỏ lời yêu/
gặp tôi Bún Thượng sẽ chiều em qua/ tôi chờ héo vạt hoa cà/ ngồng vườn cải bẹ,
sơ già muớp hương/ chiến tranh tôi ra chiến trường/ thư về em chẳng vấn vương
chút nào/ hôm nay đất rộng trời cao/ tôi về Bún Thượng lòng nao nao lòng”.
Rồi những câu thơ về thực tế cuộc sống nhiều
bất công hoặc nhiều
điều tác giả chưa bằng lòng được thể hiện khá đằm, khá gợi: “Ai hái vầng trăng vứt
xuống vũng trâu đầm/ để trăng mặt mày lấm lem bùn đất…/ trách Nàng Bân suy tính
mãi thiệt hơn/ để tháng ba này mất không cái rét”
(Mất không cái rét). Nơi phố thị phồn hoa người ta làm ăn bằng đánh quả, mánh
múng, quan hệ bằng nhậu nhẹt: “Bọt mép, bọt bia quện nhau bê bết/ lẩu cá,
tôm chiên, bò tái, bê thui/ nhồm nhoàm tằm ăn rỗi/ mở thầu, ký hợp đồng nơi
quán nhậu/ phần chục phần trăm chia chác tít thò lò/ quên người mẹ quê mùa
quanh năm cấy gặt/ ngày hai bữa chưa no” (Nơi bàn tiệc). Bằng
phương pháp đối lập hình ảnh, đối lập từ để cảnh tỉnh những kẻ chỉ biết châu đầu
tằm ăn rỗi, để mở thầu, để bàn nhau rút ruột công trình ăn chia với nhau, quên
mất những người mẹ nghèo hai sương một nắng làm ra hạt gạo, củ khoai mà ngày
hai bữa chưa no. Từng câu, từng chữ cứ da diết, cứ khía vào tâm thức khi đọc.
Kẻ vá trời, bài thơ có tự lạ. Nhìn tiêu đề cứ
nghĩ tác giả tán hươu tán vượn bốn phương, tám hướng ra vẻ ta đây anh hùng anh
bá dám dấn thân làm một việc động đất… là vá trời! Khéo tưởng tượng ra một em (chắc
là bà xã) “xe rách trời”: “Đang tay em xé rách
trời/ để tôi vá víu một đời không công/ vá làng chỗ rách đằng Đông/ đằng Tây em
quậy sứt bong chỉ tà/ mụn Nam vừa vá hôm qua/ hôm nay vạt Bắc rách ra nữa rồi…”.
Tôi tin, Kẻ vá trời sẽ được nhiều người đọc là đàn ông thú vị, vì nó nói hộ nỗi
“thống khổ” của họ về những cơn ghen tuông vô lối của chị em mình. Trót một thời yêu là
tập thơ đọc được.
Bạch Huệ Anh
(Báo Văn nghệ Hội Nhà văn, số 52 ngày 29 – 12- 2007)
Copy từ Hoangxuanhoa.blogspot.com
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét