Người đàn bà không cô đơn

Trương Nhất Vương

HÃY SỐNG NHƯ MÌNH LÀ CỎ…

Ghé thăm chị trong một lần chở hai khách Hà Nội đi tham quan Buôn Đôn, được cỡi voi ké mới biết cuộc đời vẫn đang tiến lên chứ không tuột xuống “đời lên voi, xuống…”. Căn nhà gỗ ọp ẹp cố ngoi lên giữa bạt ngàn cây trái, mít tố nữ, xoài cát, Chôm chôm, sầu riêng Thái lan cơm vàng hạt lép…vv..v. Một mình chị một nhà, một vườn, một vi tính sách tay là tài sản giá trị nhất trên căn gác gỗ và cơ man sách báo biếu.

Bao năm vất vả với bảy sào rẫy, lúc đầu là cà phê, rồi do cà phê khủng hoảng lại điều kiện canh tác không thuận tiện, nên chị bỏ cả và trông một vườn cây ăn quả nhiều loại. Ngày ngày cày cuốc, chăm chăm, tưới tưới.

Nghiệp văn thơ có trong chị từ những mơ ước thủa thiếu thời, không ngờ trong lao động lại phát tiết, đâm chồi nảy lộc. Những nhát cuốc, mỗi vần thơ, những câu chuyện thấm đẫm mồ hôi sinh ra giữa những giờ giải lao, giữa những cọ quẹt trêu đùa của cỏ cây hoa lá, giữa tiếng côn trùng nỉ non, giữa tiếng ve ngân, tiếng quạ ác và lũ ong mật cần mẫn kéo nhau về đây xây tổ…  

 “Trăng Đêm” thơ đăng trên Tuyển tập Áo Trắng, “Nụ Hôn Muộn” truyện ngắn đăng trên Tuyển tập Thời Văn. Là những tác phẩm đầu tay xuất hiện vào năm 1993. Bắt đầu cho một chặng đường đi tìm mơ ước.

Chị kể chuyện về cảm giác những lần đầu tiên ấy “ tim như vỡ ra…con người mình như quả bóng bơm căng chực nổ bùng, muốn hét vang lên khắp muôn xa, muốn bay vút lên tận trời cao, muốn hoà tan cùng nắng, muốn thông thênh cùng gió…”. Nhưng cái cảm giác sung sướng của những ngày đầu ấy đúng như cô gái dậy thì luôn bị nén chặt không dám thổ lộ cùng ai, “cái lò xo ấy chỉ bật lên khi đã vào đêm trùm kín trong chăn”.

Hai người khách trẻ đi cùng được tôi thông báo và xin phép trước, run run theo chân lên thăm “gác trọ” cũng là góc làm việc của chị. Chị bảo tôi “hên” và có duyên mở hàng ( cười ). Sáu đầu sách sinh liên tục dưới bàn tay người phụ nữ học hết lớp chín này, được các nhà xuất bản… đóng gói gửi về theo xe khách. Tập mới nhất MIÊN MAN MIỀN TAO NGỘ, tản mạn – ký, lúc chị tất tưởi thuê xe ôm chở về tới nhà vẫn còn nguyên trong bao nóng hổi thì tôi lù lù xuất hiện. Chúng tôi đều được tặng sách, được thưởng thức các sản phẩm cây nhà lá vườn, được nghe chị kể chuyện…căn phòng đầy ắp tiếng cười.

Chị kể: Bước vào nghiệp văn một cách tự phát, không hề qua một trường lớp đào tạo nào. Trình độ học vấn lại dừng ở một nấc quá khiêm tốn ( cấp hai ),  nên ngoài việc tự mày mò , viết nhiều, đọc nhiều thành quen khả năng tư duy, tiếp xúc và biểu đạt thì cần lắm những sự chỉ bảo của những người đi trước. Tuy đây đó cũng nhận được đôi lời khích lệ, góp ý, nhưng chỉ đến lúc gặp “Anh” thì mới thực sự có niềm tin một cách vững vàng cho công việc và niềm đam mê của mình.

Tôi chen vào “tình yêu khiến một người bình thường trở thành nhà văn thế mới hoành tráng”. Chị cốc đầu tôi một cái mà mắng: “em chỉ giỏi tưởng tượng…” (cười), rồi chị bật mí người mà chị kính trọng xem là người thầy, một người anh lớn mà chị may mắn hữu duyên được gặp trong nghề viết đó là nhà văn Ma Văn Kháng. Chỉ gặp trực tiếp một vài lần nhưng qua trao đổi thư điện tử giếng mối thầy, trò, anh, em càng bền chặt. “Anh” luôn truyền đạt chỉ dạy cho những gì then chốt nhất của chuyện văn, chuyện đời…. “Anh” khuyên chị không nên tự ti và cũng không nên vội vàng… Người nhanh chân chưa hẳn là người thắng cuộc nhất lại trong cái việc tay không đào quặng này. Và chị nghe lời  với tâm thế tĩnh tại và cần mẫn, với những gì mình có thể làm bằng tất cả khả năng và lòng say mê . Chị lặng lẽ đi theo lối riêng  mình mà không hộn rộn, nghiêng ngó. Rồi chị đúc kết: Văn chương là chiếc cầu nối tình người. Viết văn như một cách trò chuyện với người và với cả chính mình.

Tôi quen chị trên blog http://damlan.vnweblogs.com với cái tít khá lãng mạn: mênh mông chiều vàng…thời gian quen biết chưa đầy 3 năm. Nhớ lần mời chị uống cà phê giữa ngã sáu Thành phố Buôn Ma Thuột; Tôi hồi hộp với cảm giác lần đầu tiên gặp; Cứ tưởng tượng chị sẽ to, cao nhưng trái ngược hoàn toàn, một người phụ nữ với đôi chân tật nguyền xuất hiện. Tôi hối hận vì đã chọn lầu 2 để rộng tầm quan sát; Lao đến đỡ khi chị với đôi tay khoẻ mạnh leo lên cầu thang. Chị xua tay, miệng cười tươi bảo để chị tự vận động…

Say sưa nghe chị, rồi tò mò theo chị về nhà ở xã Ea Nuôl cách Thành phố Buôn Ma Thuột 15 km đường vào huyện Buôn Đôn. Chị chạy được xe máy, chiếc cúp cối 81, chị bảo nó phù hợp với đôi chân của chị, vừa cà tàng, vừa thấp, vừa rẻ, vừa tiện khi cần thì hất nó ngã qua một bên để không bao giờ nó đè lên mình (cười). Chị chạy rất nhanh. Tôi chạy theo lo lắng, chị nói: chạy thoang thoáng một tý, có đà dễ lạng lách, ít bị ngã…(cười).

Ngay sau lần đầu tiên chứng kiến cuộc sống một lều, một vườn, đơn thân độc mã giữa vuờn cây trái ấy tôi về mất ngủ viết bài:

NGƯỜI ĐÀN BÀ KHÔNG CÔ ĐƠN
                                                       ( kính tặng chị ĐL)
Người đàn bà giấu cô đơn trên căn gác hẹp
Như giấu báu vật mà ko phải ai cũng có được…
Những vết tích mùa xuân còn đọng lại trên hoa văn những tấm ván tường đen trũi màu thời gian.
Người đàn bà ko giấu mình bên những trang đời  
sách, truyện ngắn…như người tri kỷ.
Con mèo hoa vươn đôi tay vờn chiếc bình hoa như vờn nỗi đau…
Người đàn bà, mở ra những trang viết thấm đẫm tình người.  
Người đàn bà giấm cô đơn trong đôi mắt hay cười
Mái tóc xoã dài hình giọt lệ
Người đàn bà đã đứng lên từ “đôi chân tàn nhưng không phế ”
Đối diện với cuộc đời không tính kể thiệt hơn.
Người đàn bà ôm lấy cô đơn 
Như ôm người tình chung thuỷ
Tất cả những yêu thương có cội nguồn từ suy nghĩ
dành hết cho đời …

Trên môi người đàn bà luôn nở nụ cười…

Sau khi biết công việc của tôi là lái xe buýt, chị nhờ tôi bán dùm thơ của Nhà thơ Nguyễn Ngọc Hưng bị bại liệt ở Quảng Ngãi mà chị tình cờ quen biết qua báo chí. Nhưng tôi không ngờ thơ của Nhà thơ Nguyễn Ngọc Hưng rất hay, hợp với suy nghĩ của số đông người lao động nên bán chạy như tôm tươi.

Cuốn truyện SỰ NHẦM LẪN; Trái Tim Đàn Ông 2010 của chị, thơ Áo Trắng của Trương Đình Tuấn (Bình Phước) tôi mang theo xe buýt để đọc cũng được rất nhiều người tìm mua, nhưng chị chỉ gửi tặng. Các em học sinh Trường PTTH Huyện Krông A Na truyền tay nhau đọc sách của chị. Tôi hiểu thêm giới trẻ bây giờ không phải hư hỏng hết như báo chí vẫn hay nhận xét; Ngày nào trên khắp các mặt báo cũng là cướp, hiếp, giết người và xì căng đan của giới người mẫu mà không biết các huyện vùng sâu vùng xa các em chất phát, hiền lành và thèm sách báo như thế nào. Có em đọc rồi viết bình luận nhờ chú chuyển đến tay tác giả: xin giới thiệu trích đoạn thư của em TRẦN THỊ TUYÊN _học sinh 12 A1; hiện đang theo học đại học tại Tp Hồ Chí Minh gửi chị Đàm Lan mà tôi còn lưu lại được:

Sự nhầm lẫn của cô phải chăng là” sự hối hận ” ? hay đó là “sự biết ơn”…? Cháu cũng ko biết nữa !nhưng cháu tìm thấy ở trong văn thơ cô rất nhiều thứ, ấy là tình thương của cha mẹ dành cho con cái, cho dù đứa con ấy ko  được như mong muốn, đó là sự tủi hờn khi bản thân mình bị hất hủi, bị bỏ mặc trong cái thế giới cô quạnh của sự giày vò, đó là sai lầm trong cái suy nghĩ thơ dại, đó là sự tình cờ trong bao cái ngẫu nhiên trong cuộc đời này, đó là sự hối hận muộn màng, đó là niềm tin vào ngày mai, vào một nơi nào đó ở tương lai, hạnhphúc sẽ song hành với con người.

Cháu cảm thấy vừa quen thuộc, vừa gần gũi, có lẽ đây là lần đầu tiên cháu đặt bút viết lên những suy nghĩ của mình về một tác phẩm văn học của ai đó. Nhưng thật sự khi cầm trên tay cuốn sách này bỗng dưng cháu muốn viết thật nhiều, muốn gửi đến nhà văn một dòng suy nghĩ của thế hệ trẻ hôm nay về những gì mà cô đã trải qua.
Thế hệ 9x như cháu, có lẽ chưa bao giờ phảii trải qua những ngày tháng cuộc đời như cô, phải chăng vì thế cháu cảm nhận thấy, nhìn thấy cuộc đời này vẫn còn nhiều khoảng tối quá…!

Người đàn bà không cô đơn viết sách ấy tên thật là Đàm Thị Tuyết Lan, bút danh Đàm Lan. Sinh ngày 22 -5 -1966 trong một gia đình có năm anh chị em. Bố mẹ mất đã khá lâu.

Tác phẩm đã in : Hoàng Hôn Biển 1998, Mênh Mông Chiều Vàng 2005, Lối Nhỏ 2006, Sự Nhầm Lẫn 2008, Trái Tim Đàn Ông 2010, Miên Man Miền Tao Ngộ 2011.

Tất cả đều là văn xuôi.

Giải thưởng : Giải khuyến khích của Hội Liên Hiệp các Hội VHNT toàn quốc 2008

                   : Giấy Khen của Uỷ Ban Tỉnh DakLak 2009

                    : Giải C, của Hội văn học nghệ thuật Đăk Lăk trao cho tập MIÊN MAN MIỀN TAO NGỘ.

Để có được những tác phẩm như minh chứng không phải bất cứ người cầm bút nào mơ cũng có được; Chị nhìn nhận: Trong bản đồ văn học cũng có nhiều sông to, biển lớn, có kênh rạch, luồn lạch, có khe suối, mạch ngầm, và có cả ầm ào thác lũ. Chỉ xin làm một khe suối nhỏ nhoi, lặng lẽ tháng ngày len lỏi qua những dốc đồi, hốc núi, vân vu vắng vẻ, bất chừng có ai qua, dừng chân té một vốc nước rửa mặt. Cảm giác mát mẻ, dẽ chịu, thanh thoả cất bước rồi… Quên! Cứ như vậy chị lăn lê, bò toài viết trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn đủ bề “ những ngày tháng ấy là từ ánh sáng của chiếc đèn pin và trong tư thế nằm sấp, giờ nhớ lại vẫn còn cảm giác tức ngực và tê dại cả hai cánh tay”. Văn chị như con người của chị, vượt lên chính mình, vượt lên hoàn cảnh, vượt lên số phận, vượt qua tất cả những mặc cảm xã hội. Cuộc sống đầy những trải nghiệm, đầy chông gai, thử thách của một người phụ nữ tật nguyền sống giữa trung tâm thành phố hình như chưa đủ liều để thử sự gan góc, kiên cường với ý chí và quyết tâm của chị; Chị mua nhà, mua rẫy tại xã Ea Nuôl huyện Buôn Đôn sống đúng chất như một nông dân thực thụ. Chị bảo “ môi trường nông thôn không khí trong lành, thanh tịnh, kết hợp lao động chân tay con người tự nhiên khoẻ ra, ít cảm, sốt, nhức đầu, sổ mũi …”.

Về quan niệm sống tôi rất thích hai câu thơ của chị, nó nói lên tất cả… Hãy sống như mình là cỏ/ sau những bước dẫm của đời … lại lặng lẽ xanh hay Thả một chiếc lá trong mông mênh lòng gió/ chiếc lá mang theo lời nhắn gửi … vi vu, vi vu…

Về tác phẩm tôi đã đọc ba trong số sáu cuốn sách của chị; Sự Nhầm Lẫn 2008, Trái Tim Đàn Ông 2010, Miên Man Miền Tao Ngộ 2011. với ngôn ngữ cực kỳ giản dị, mộc mạc như miếng cơm, nước uống hàng ngày; Những chuyện người, chuyện đời, chuyện nhân tình thế thái, chuyện xã hội; Những tâm sự, ước mơ, hoài bão, khát vọng sống… đều được chuyển thể vào trong tác phẩm một cách chọn lọc, ngắn gọn, xúc tích, sâu sắc đầy tính nhân văn. Tôi không dám nói tất cả, nhưng với những người lao động, học sinh, sinh viên, từ những người rổ rá đi chợ, nhân viên xe buýt, hay cả vợ tôi… khi đã lật sách của chị đọc vài trang thì nhất định phải theo cho bằng hết; ai không tin xin hãy thử mà xem.

Về cuộc đời, chị vẫn sống đơn giản trong  căn nhà gỗ ọp ẹp, cố ngoi lên giữa bạt ngàn cây trái, mít tố nữ, xoài cát, Chôm chôm, sầu riêng Thái lan cơm vàng hạt lép…vv..v. Một mình chị một nhà, một vườn, một vi tính sách tay là tài sản giá trị nhất trên căn gác gỗ và cơ man sách báo biếu.… ./.
.

Nguồn: phongdiep.net